UTRECHT – Toen in de jaren ’80 Hans Janmaat riep dat Nederland “vol” was viel iedereen over hem heen. Nu jaren later Geert Wilders roept dat de grenzen dicht moeten en de Antillen uit het koninkrijk moeten worden geknikkerd is er geen haan die er duidelijk verstaanbaar naar wil kraaien. Links heeft geen weerwoord op de verrechtsing van Nederland. Wat is er misgegaan?
De opkomst van Pim Fortuyn luidde het begin in van een nieuwe manier van politiek bedrijven. Fortuyn speelde tijdens zijn korte politieke carriére handig in op de gevoelens van ontevredenheid die al jaren bij de (voornamelijk) autochtone Nederlandse bevolking speelde. Hij nam geen blad voor de mond en werd voornamelijk geprezen om zijn uitspraken over de allochtone Nederlanders, vluchtelingen en illegalen. Typisch linkse thema’s, maar de linkerflank was al enige tijd in slaap gevallen en was vergeten de kiezer serieus te nemen. Daarnaast wist Fortuyn als erudiete en charmante man zijn boodschap in de juiste verpakking te presenteren. Dat in combinatie met een tanende economie maakte het voor Fortuyn mogelijk om zo snel, zo’n grote populariteit te behalen.
Toen 6 mei 2002 Pim Fortuyn dood werd geschoten betekende dat absoluut niet het einde van de nieuwe politieke periode die hij had ingezet. Sterker nog, doordat Pim werd vermoord voor hij mee kon doen aan de verkiezingen werden zijn woorden bijna heilig. Daarnaast werden zowel de media als zittende politici aangewezen als medeschuldig aan zijn dood en werd het tegenspreken van Fortuyn’s ideeën gezien als een aanval op de vermoorde politicus zelf. In dit klimaat werd de toon steeds harder en gingen zelfs grote delen van de booschap van Fortuyn verloren. Wat overbleef was voornamelijk de harde lijn die werd ingezet tegen allochtonen. Daarbij speelde en speelt het mismanagement van het LPF bestuur ook een grote rol. Matt Herben mist de charme van fortuyn en ook zijn talent om de media te bespelen.
Maar de andere politieke partijen hadden intussen niet stilgezeten. Na het verlies dat gevestigde partijen zoals de PvdA en de VVD door Fortuyn hadden geleden, kozen vele politici eieren voor hun geld. Een groot deel van de ideeën die Fortuyn had aangedragen werden overgenomen en in een partijpolitiek jasje gestoken. Voor rechtse partijen zoals bijvoorbeeld de VVD was dit een relatief kleine aanpassing, maar de PvdA moest een hele nieuwe koers verzinnen, met aan het roer een nieuwe kapitein. Die kapitein werd de mediagenieke Wouter Bos.
Hoewel van origine een linkse partij, was de PvdA erg geschrokken van het verlies dat zij hadden geleden. Traditionele PvdA stemmende wijken en steden waren massaal overgestapt naar andere partijen. Om de stemmen weer terug te winnen koos de partij voor een lijn die meer aan de rechterkant van het midden ligt, dan aan de linkerkant. Deze nieuwe aanpak heeft de partij geen windeieren gelegd, want de PvdA stijgt weer gestaag in populariteit. Maar de linkse identiteit is wel langzamerhand aan het verdwijnen.
Toen Geert Wilders afgelopen weekend zijn “onafhankelijkheidsverklaring” presenteerde bleef het oorverdovend stil aan de linkerkant van de politiek. Niet alleen de PvdA, maar ook Groenlinks en de SP hadden blijkbaar het gevoel dat de uitspraken van Wilders niet zomaar zondermeer tegen kunnen worden gesproken. In het licht van de afgelopen 3 jaar is dat misschien geen rare gedachte. Het rechtse, conservatieve gedachtengoed wint aan populariteit en daar probeert Geert Wilders een graantje van mee te pikken. Wouter Bos is het misschien vanuit zijn PvdA achtergrond niet eens met de uitspraken en ideeën van Wilders, maar is voorzichtig met het bagatalliseren van de steun die de plannen van de ex VVD-er hebben. Na de beschuldiging rond Fortuyn dat “de kogel van links” moet zijn gekomen, is links in Nederland bijna een scheldwoord geworden. Bos laat zich door Wilders niet uit de tent lokken.
Het resultaat van de linkse stilte is echter wel dat de allochtone Nederlanders zich steeds meer in de hoek gedrukt voelen en dat de gewenste integratie niet alleen uitblijft, maar in veel gevallen zelfs tegen wordt gewerkt. Het is dan ook tijd dat Links de juiste toon hervindt en zichzelf binnen linkse kaders opnieuw, duidelijk definieert. Het zou kunnen dat dat in het huidige klimaat een oppositie positie betekent. Daarin zal links met als aanvoerder de PvdA moeten bepalen hoe zwaar principes wegen.
