Een dagje Westerbork

Het zou de Efteling worden. Mijn zusje had speciaal een dag vrijgenomen zodat we samen eindeloos in rijen konden wachten, ons konden ergeren aan de voordringende aso’s en gillend én ondersteboven op de foto konden in de Python. Het zou de Efteling worden, maar het werd kamp Westerbork.

Na een weekje waarin mijn maag en ik geen vrienden waren, leek ondersteboven hangen en ouders die hun kinderen overal met veel geweld naar voren duwden een iets te ambitieus plan. Daarbij was het de week van de bevrijdingsdag en leek het ons wel gepast om daarbij stil te staan op de plek waar ook Anne Frank kort gevangen had gezeten.

Samen met TomTom reden we dan ook 1,5 uur lang langs een steeds bosrijker wordende omgeving tot we ergens in the middle of nowhereville arriveerden bij het museum dat bij het kamp hoort.

Dat museum bestaat uit niet meer dan een ruimte of 3, een cafetaria en een winkel. Maar dat is meer dan genoeg. Meer dan genoeg om vanuit 2010 een minimaal beeld te krijgen van wat tijdens de Tweede Wereldoorlog hier plaatsvond.

Het verhaal werd dan ook middels video en audio verteld door de mensen die er zelf bij waren. Verhalen over ongeloof, angst, maar ook een leven dat doorgaat ondanks de oorlog. Verhalen over onderduiken en het opnemen van onderduikers. Over Zigeuners en Joden en over Nederlandse politiemensen die weigerden hen op transport te zetten. Maar natuurlijk ook over collaborateurs die er geen probleem in zagen om onschuldige mensen op te sluiten en als dieren te behandelen. En natuurlijk om te moorden.

Niet meer dan 3 ruimtes waar mijn zusje en ik bijna 2,5 uur lang – gefascineerd door zoveel vreselijks – elke foto, elke film, elk verhaal, elk voorwerp bestudeerden.

Een aantal jaar geleden las ik in de Revu een artikel over oorlogen. Revu zette 10 (denk ik) oorlogen op een rij die op dát moment aan de gang waren. Er waren er meer, maar meer ruimte hadden ze niet. Vol ongeloof las ik over deze oorlogen. Oorlogen waar ik nog nooit van had gehoord. Waarvan sommige al jaren bezig waren, maar die ik nog nooit in het nieuws voorbij had zien komen.

Terwijl ik door het museum liep moest ik aan dat artikel denken. Aan de oorlogen die ook nu nog of weer aan de gang zijn. Vergeten oorlogen waar de media geen aandacht aan besteden omdat het ons eerlijk gezegd niet interesseert.

De buikpijn en tranen die ik had bij het lezen over wat er met deze mensen was gebeurd in de Tweede Wereldoorlog, voelde opeens hypocriet. Want waarom maak ik me wél zo (terecht) druk over wat er 65 jaar geleden gebeurde? Waarom roep ik keihard mee: “nooit meer!” Terwijl het elke dag weer gebeurt?

Een antwoord heb ik niet. In elk geval geen beter antwoord dan dat de menselijke geest al de ellende in de wereld niet constant op de voorgrond kan hebben. Normaal functioneren is lastig wanneer je eens de tijd neemt om te gaan zitten en nadenkt over het lijden, de honger, de armoede, de oneerlijke verdeling van rijkdom, oorlog en terreur en alle andere ellende die plaatsvindt op het moment dat ik in de stad loop om schoenen te kopen.

Nee, een antwoord heb ik echt helemaal niet. Maar er moet toch een verandering mogelijk zijn? En ik ben ervan overtuigd dat het cynisme dat kiezers, media en de westerse mens in het algemeen in z’n ban lijkt te hebben – het antwoord in elk geval niet is.

Maar ja, wat dan wel?