Samen thuis, samen griep. Ook dat is liefde. En dan samen film kijken. Na een slechte actie (hansel en Gretel) en een slechte rip off van The Usual Suspects (Pawn), besluiten we de film Hitler’s Children te kijken. En dat is nog eens andere koek.

Deze documentaire, gemaakt door de BBC, gaat over de kinderen en kleinkinderen van bekende nazi’s. Himmler, Goering en Hoess zijn de namen die voorbij komen. Bekende namen uit WOII, namen waaraan de nakomelingen maar lastig kunnen ontsnappen. Namen die zwaar wegen op de ziel.

Een documentaire kijken die een verband heeft met de tweede wereldoorlog is altijd een reden tot diep denken en vaak ook een reden tot tranen. Ook Hitler’s children heeft dat effect.

Waarom? Waarom doen mensen elkaar zulke vreselijke dingen aan? Een naïeve vraag misschien, een vraag voor een kind. Maar noem mij maar kleuter, als het betekent dat ik er mijn hoofd over mag blijven breken.

Hoe? Hoe krijg je het voor elkaar om anderen zo te behandelen? Natuurlijk is er allerlei onderzoek: The stanford Prison experiment bijvoorbeeld maar ook het Milgram experiment vertellen ons iets over hoe mensen zich gedragen. Maar is dat een verklaring? Is het voldoende verklaring?

Wie? Wie kan een ander zo kapot maken zonder enig gevoel? Wie zijn die mensen? Zijn ze zoals jij en ik? Zijn we – afhankelijk van de omstandigheden – allemaal in staat tot gruwelijkheden? Schuilt in elk van ons een monster dat alleen gesust kan worden met een flatscreen televisie en een florerende economie?

Elke keer dat ik op wat voor wijze dan ook word geconfronteerd met oorlog (of het nou de Tweede of een andere is) houden deze vragen me bezig, me wakker. Maar dan gaat het leven weer door en verschuift mijn aandacht naar de First World Problems van het moment: wat een stom koningslied hebben we toch.

Voor de kinderen en kleinkinderen van de grootste namen van het Nazi-regime is dat geen optie. Althans niet voor degenen die de ideeën van hun voorouders afwijzen en die in deze documentaire hun verhaal doen.

De kleindochter van het ene kopstuk besluit zich te laten steriliseren – en zo ook haar broer – om de familielijn voor eens en voor altijd te stoppen. De ander schrijft een boek om het verleden een plek te geven. Weer een ander geeft toe – hoewel hij nota bene de kleinzoon is – dat hij zich eindeloos schuldig voelt. Dat hij zich afvraagt waarom hij leeft en zoveel anderen niet meer. Zijn conclusie: de enige reden dat hij leeft is om goed te maken wat zijn grootvader heeft gedaan.

Wat een ramp. Wat een pijn. Wat afschuwelijk voor iemand die geen enkele rol heeft gespeeld in alle afschuwelijke gebeurtenissen en waarvan de enige zonde is dat hij het DNA-product is van iemand die wel een belangrijke rol speelde.

Oorlog heeft alleen maar verliezers, daar is inderdaad geen woord van gelogen.

Jerry Springer. Jawel, de ex-burgemeester van een middelgrote stad in Amerika, maar vooral de presentator van een show waarin het van elkaars hoofd trekken van pruiken de belangrijkste pay off was.

Na het zien van Hitler’s Children, moet ik even aan Jerry  denken. Aan het einde van zijn programma hield Jerry altijd een klein praatje: The final thought. De final though bevatte altijd een kleine Jerry-wijsheid en was daarom alleen al het skippen waard. Behalve deze ene keer, toen zijn gasten neo-Nazi’s waren.

Jerry is namelijk de zoon van Europese Joden die de oorlog hadden meegemaakt. Het verhaal dat hij over zijn vader vertelde ging door merg en been en wil ik je niet onthouden.

Jerry’s vader had een klassieke Amerikaanse auto in de garage staan. Die auto onderhield hij keurig en zorgde hij altijd heel erg goed voor. Op een dag vroeg Jerry aan zijn vader: “Waarom besteed je zoveel tijd aan die auto? Je rijdt niet meer, mag ook niet meer rijden in verband met je leeftijd. Kun je die auto niet beter verkopen?”

Zijn vader antwoordde: ”Het is belangrijk dat deze auto altijd klaarstaat en altijd goed functioneert. Je weet nooit wanneer ze je komen halen. En wanneer het zo ver is wil ik zeker weten dat ik samen met je moeder op tijd kan vluchten.”

De quotes zijn wat losjes, want het is al lang geleden dat ik naar Jerry Springer keek. Maar het verhaal is me bijgebleven. Wat een angst, wat een pijn, wat een gruwelen zitten er achter de verwachting dat je op elk moment kan worden afgevoerd.

Oorlog heeft alleen maar verliezers, dat heb ik al gezegd he?

Hitler’s Children is een absolute aanrader. Kijken dus.