Wie uit een dorp komt, weet hoe het werkt. Kleine gemeenschappen functioneren het beste als er vertrouwen is. Vertrouwen in bestuur, in instituties en in het idee dat de regels voor iedereen gelden. Niet voor de één iets meer en voor de ander iets minder, maar gewoon, eerlijk is eerlijk.
Aruba is zo’n kleine gemeenschap. Groter en grootser dan een dorp, dat zeker. Aruba is een land, met een eigen cultuur, een eigen regering en een trotse bevolking. Maar tegelijkertijd kent iedereen, iedereen.
En juist dán moet je kunnen rekenen op een rechtsstaat die transparant is en betrouwbaar blijft, ook als het spannend wordt. Want als mensen niet langer geloven dat de rechtsstaat ze beschermt tegen willekeur, dan wankelt het fundament.
De zaak De Meza
Neem het verhaal van Mike de Meza. Geen onbekende in de Arubaanse politiek: oud-minister en huidig parlementariër. Onlangs was hij kandidaat voor een nieuwe ministerspost.
Maar om dat te kunnen worden, moest eerst nog een fiscale kwestie worden opgehelderd. Die zaak draaide om oude belastingaangiften, waarin fouten waren gemaakt. Kleine, technische zaken zoals verkeerde vakjes die waren aangekruist, opbrengsten die bij de verkeerde persoon waren ingevuld. Fouten die volgens De Meza’s kamp door het administratiekantoor zijn erkend en die géén fiscaal voordeel zouden hebben opgeleverd. Sterker nog, in sommige jaren zou juist te veel zijn opgegeven.
De Belastingdienst heeft dit ook gewoon gecorrigeerd via navorderingen.
De directeur van de Belastingdienst (DIMP) had eerder gewezen op fouten van De Meza uit het verleden. Maar ze was inmiddels glashelder: De Meza voldoet gewoon aan al zijn aangifte- en betalingsverplichtingen. Er zijn geen openstaande schulden meer dus en dat staat ook zwart-op-wit in de uitspraak van 4 juni.
Betrouwbaar bestuur
Eerder plaatste ook de inspecteur nog kanttekeningen bij het fiscale gedrag van De Meza. Maar ook nadat fouten zijn gecorrigeerd en procedures netjes zijn doorlopen, bleef de positieve verklaring uit.
Dat weegt bijzonder zwaar, want sinds 2021 geldt op Aruba de Landsverordening Integriteit Ministers. Die wet eist een grondige screening van elke beoogde minister. Op strafrechtelijk, fiscaal en bestuurlijk vlak. Een goed idee en een heel mooi middel om het vertrouwen in het bestuur te vergroten.
De Meza stapte daarop zelf naar de rechter. Die verklaarde zich formeel onbevoegd, omdat de afgegeven verklaring geen formele beschikking was. Daardoor was beroep niet mogelijk. Over de inhoud van de verklaring deed de rechter geen uitspraak. Wat de rechter wél deed, is richting geven. In de uitspraak staat duidelijk dat de formateur nu voldoende informatie heeft om een beslissing te nemen. Anders gezegd, de rechter zegt niet wat er moet gebeuren maar stelt dat niets de formateur nog tegenhoudt.
En dan: mysterieus verdacht
Op 5 juni, kort na de rechterlijke uitspraak en precies op het moment dat zijn benoeming actueel werd, kwam er plots een nieuw element bij. Volgens *de advocaat van De Meza werd er namelijk gemeld dat er aangifte was gedaan en al op 23 mei.
Maar, deze informatie was niet gedeeld tijdens de screening. Niet met de formateur en ook niet met De Meza zelf of met zijn advocaat.
Wat een bijzondere timing. Normaal kan het even duren voordat iemand officieel als verdachte wordt aangemerkt. Vaak gaan daar weken of soms zelfs maanden aan onderzoek aan vooraf. Nu ging het wel érg snel en net na de voordracht. Dat kan natuurlijk toeval zijn, maar gezien de timing, is het begrijpelijk dat mensen zich afvragen of er meer speelt.
Waar gaat dit dan over?
Direct na de bekendmaking van die melding vraagt de advocaat van De Meza om duidelijkheid. Waar gaat dit over? Waar wordt hij van verdacht? Vooralsnog is daar geen antwoord op. Geen kopie van de aangifte, geen uitleg van de verdenking, helemaal niks. En dat is niet alleen onhandig of onfatsoenlijk. Het is feitelijk in strijd met de wet.
Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is duidelijk: wie verdacht wordt van een strafbaar feit, moet vanaf het begin weten waar hij van verdacht wordt. Dat is een grondrecht. En diezelfde regel staat ook nog eens in een Richtlijn (ja, met een hoofdletter) van het Europees Parlement: je moet onverwijld, of in mijn Nederlands meteen, geïnformeerd worden over de aard en reden van de beschuldiging, zodat je jezelf kunt verdedigen.
Maar dat gebeurt hier dus niet.
Op dit moment wordt de verdediging op afstand gehouden. En dát is precies wat je níét wil in een gezonde rechtsstaat.
Politiek is een spel, maar ook spelletjes hebben regels
We mogen kritisch zijn op bestuurders, dat moeten we zelfs. Maar als het recht gebruikt wordt om iemand politiek klem te zetten, verliezen we iets fundamenteels, namelijk geloofwaardigheid.
De Landsverordening Integriteit Ministers is bedoeld om het vertrouwen in de politiek te beschermen. Maar als diezelfde wet wordt gebruikt om iemand politiek buitenspel te zetten, zonder enige vorm van transparantie, zonder juridische basis en zonder eerlijk proces….. dan wordt het een wapen in plaats van een waarborg.
De rechtsstaat is geen instrument dat je inzet als het je zo even uitkomt. Het is een principe, iets wat je bewaakt, altijd. Ook (en misschien wel juist) als het lastig is.
In een hechte, trotse samenleving als Aruba, is het tijd om met dit soort politiek gekonkel af te rekenen. Het vertraagt alles wat vooruit wil en uiteindelijk helpt het niemand. Zelfs niet degene die denken dat ze er beter van worden.
*P.s: misschien schoot ik wat door in mijn journalistieke modus, maar volledige transparantie: de advocaat in kwestie is mijn tante, Desiree Croes. Zij is ook de reden dat ik deze zaak met zoveel aandacht heb gevolgd.
Ik ben het maar hoor, niet stressen.
I’ve spent over 25 years working in content strategy and digital transformation, which means I’ve seen enough technology hype cycles to be skeptical and enough genuine innovation to stay curious.
Want to talk shop? Do get in touch!
