Human-centered AI is een ontwerpfilosofie waarbij de mens centraal staat in hoe AI wordt ontworpen, gebouwd en ingezet. Het betekent dat AI wordt gemaakt om mensen te ondersteunen, niet om ze te vervangen of manipuleren. De technologie past zich aan de mens aan en niet andersom. Het gaat om vragen zoals: wie heeft hier baat bij? Wie draagt de risico’s? En wie beslist uiteindelijk?
Waarom dit belangrijk is
Zonder een human-centered aanpak krijg je AI-systemen die technisch slim zijn maar praktisch onbruikbaar of schadelijk. Ze negeren menselijke behoeften, versterken ongelijkheid of nemen beslissingen waar mensen geen grip en invloed op hebben. Human-centered AI dwingt je om na te denken over de impact van wat je bouwt, voordat je het bouwt.
Voorbeeld
Een ziekenhuis implementeert AI om diagnoses te doen. Een tech-first aanpak zou focussen op: hoe accuraat is het model? Een human-centered aanpak vraagt eerst: begrijpen artsen hoe het werkt? Kunnen ze het uitleggen aan patiënten? Wat als het model ernaast zit, wie is er dan verantwoordelijk? Maar ook, versterkt dit systeem vertrouwen of ondermijnt het de relatie tussen arts en patiënt?
Risico
AI-systemen die niet human-centered zijn, kunnen leiden tot uitsluiting, gebrek aan vertrouwen en verlies van autonomie. Mensen voelen zich buitengesloten bij beslissingen die hun leven raken. Of erger nog, ze worden afhankelijk van systemen die ze niet begrijpen en waar ze geen controle over hebben.
Wat kun je doen?
- Betrek eindgebruikers vroeg in het ontwerpproces. Niet als testers, maar als medeontwikkelaars
- Vraag altijd: voor wie is dit, en wie kan erdoor in de problemen komen?
- Zorg dat mensen begrijpen waarom AI bepaalde keuzes maakt
- Meet succes niet alleen in technische metrics, maar ook in menselijke impact